کاکائو
پودرکاکائو
درخت کاکائو (Theobroma cacao) یک درخت همیشهسبز است که بومی مناطق گرمسیری آمریکای مرکزی و جنوبی میباشد، اما امروزه در بسیاری از مناطق گرمسیری جهان کشت میشود. این گیاه برای تولید دانههای کاکائو که ماده اصلی شکلات است، بسیار مهم است.
ویژگیهای گیاه کاکائو:
- ارتفاع درخت: درختان کاکائو میتوانند تا حدود ۴ تا ۸ متر ارتفاع داشته باشند، اما در مزارع بهطور معمول آنها را کوتاه نگه میدارند تا برداشت دانهها راحتتر شود.
- برگها: برگهای درخت کاکائو بزرگ، چرمی و بیضیشکل هستند و معمولاً به رنگ سبز تیره درخشنده میباشند.
- گلها: گلهای درخت کاکائو کوچک، سفید یا صورتی و معطر هستند. آنها بهطور مستقیم از تنه و شاخههای درخت رشد میکنند (که به آنها گلهای "کاکائو مستقیم" میگویند). این ویژگی برای بسیاری از درختان غیرعادی است، چرا که اغلب گلها از شاخههای فرعی میرویند.
میوه کاکائو (کپسول):
میوه درخت کاکائو بهنام "کپسول" شناخته میشود و شکل آن اغلب بیضی یا استوانهای است. هر کپسول ممکن است حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر طول داشته باشد و رنگهای مختلفی از جمله زرد، سبز، قرمز یا بنفش دارد، بسته به نوع درخت و شرایط رشد. داخل این کپسولها دانههایی بهنام "دانههای کاکائو" وجود دارند که از آنها شکلات و پودر کاکائو تولید میشود.
رشد و پرورش:
درخت کاکائو نیاز به شرایط خاصی برای رشد دارد:
- دما: این گیاه به دماهای گرمسیری نیاز دارد و دماهای سرد میتوانند برای آن مضر باشند.
- رطوبت: درخت کاکائو برای رشد به رطوبت بالا نیاز دارد و در مناطقی که بارش زیاد دارد، بهتر رشد میکند.
- نور: درختان کاکائو در سایه بهتر رشد میکنند، بهویژه در مناطق جنگلی که میتوانند از نور مستقیم خورشید محافظت شوند.

فرآیند تولید:
همانطور که قبلاً توضیح داده شد، دانههای کاکائو پس از برداشت و تخمیر بهطور معمول در فرآیندهای مختلف مانند برشتهسازی، آسیاب کردن و فشار دادن برای تولید کره کاکائو و پودر کاکائو استفاده میشوند.
درخت کاکائو نهتنها برای تولید شکلات مهم است بلکه برای جوامع کشاورزی در بسیاری از کشورهای تولیدکننده کاکائو، منبع درآمد بسیار مهمی است.
پودر کاکائو از دانههای کاکائو (یا به عبارت دیگر، دانههای درخت کاکائو) بدست میآید. این فرآیند شامل چندین مرحله است که به طور خلاصه به شرح زیر است:
-
برداشت دانههای کاکائو: درختان کاکائو میوههایی به نام "کاکائو پاد" تولید میکنند که درون آن دانههای کاکائو قرار دارند. این دانهها پس از برداشت از پادها استخراج میشوند.
-
فرآوری اولیه: دانههای کاکائو از پوسته خود جدا میشوند و در فرایند تخمیر قرار میگیرند. تخمیر باعث بهبود طعم و خواص دانهها میشود.
-
خشک کردن دانهها: پس از تخمیر، دانههای کاکائو خشک میشوند تا رطوبت آنها کاهش یابد.
-
توستر کردن دانهها: دانههای خشک شده در دستگاههای خاصی تحت حرارت قرار میگیرند تا پوستههای سخت آنها شکسته شود و طعم کاکائو به خوبی آزاد شود.
-
جدا کردن پوسته از مغز: پس از توستر کردن، پوسته دانههای کاکائو از مغز آنها جدا میشود. این مغزها "کیک کاکائو" نامیده میشوند.
-
فرآیند آسیاب کردن: کیک کاکائو به پودر تبدیل میشود. در این مرحله، چربیهای طبیعی دانههای کاکائو که به آنها "کره کاکائو" گفته میشود، از پودر جدا میشوند. این کار باعث ایجاد پودر کاکائو خشک میشود.
پودر کاکائو حاصل از این فرایند، برای تهیه نوشیدنیهای مختلف، شیرینیها، شکلاتها و دیگر محصولات کاکائویی استفاده میشود.